બિહારના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને હિન્દુસ્તાન અવમ મોરચાના વડા જીતન રામ માંઝીએ મહાગઠબંધનથી અલગ થવાનો નિર્ણય લીધો છે. સીએમ નીતિશ સિવાય ક્યાંય નહીં જવાની પ્રતિજ્ઞા લેનાર માંઝી આવું પહેલીવાર નથી કરી રહ્યા. તેમની 43 વર્ષની લાંબી રાજકીય સફરમાં તેમણે ઘણી વખત પક્ષો બદલ્યા છે. HAM પાર્ટી બનાવતા પહેલા માંઝી JDU, RJD, જનતા દળ અને કોંગ્રેસમાં રહી ચૂક્યા છે. તેઓ ભાજપ સાથે ચૂંટણી પણ લડી ચુક્યા છે. જો કે હવે સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે નીતીશનો પક્ષ છોડ્યા બાદ જીતનરામ માંઝીનું ભાવિ આયોજન શું છે. શું તેઓ આગામી લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણીમાં NDAમાં જોડાશે કે પછી મહાગઠબંધનથી દૂર રહીને પોતાનું રાજકારણ ચમકાવશે. માંઝીએ હજુ સુધી આ અંગે કોઈ ખુલાસો કર્યો નથી, પરંતુ બિહારના રાજકીય વર્તુળોમાં ઘણી ચર્ચાઓ ચાલી રહી છે.
જીતન રામ માંઝીના પુત્ર સંતોષ કુમાર સુમને તાજેતરમાં જ નીતીશ કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપ્યું હતું. આ પછી માંઝીએ આરોપ લગાવ્યો કે નીતીશ કુમાર દ્વારા તેમની પાર્ટી એચએએમને JDU સાથે મર્જ કરવા માટે દબાણ બનાવવામાં આવી રહ્યું છે, તેથી તેમણે મહાગઠબંધનથી અલગ થવાનો નિર્ણય લીધો છે. તેમણે કહ્યું કે આગળની રણનીતિ શું હશે, તે પછીથી નક્કી કરશે. એવી અટકળો છે કે તેઓ આગામી લોકસભા ચૂંટણી પહેલા NDAમાં જોડાઈ શકે છે.
જીતનરામ માંઝીએ 1980માં કોંગ્રેસમાંથી પોતાની રાજકીય કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. કોંગ્રેસે તેમને રાજ્યકક્ષાના મંત્રી બનાવ્યા. આ પછી તેઓ જનતા દળમાં જોડાયા. ત્યારબાદ લાલુ પ્રસાદ યાદવે આરજેડી બનાવી અને માંઝી પણ તેની સાથે જોડાયા. 2005માં તેઓ નીતિશ કુમારનો હાથ પકડીને JDUમાં જોડાયા હતા. જ્યારે નીતીશ કુમારે એનડીએ છોડ્યું ત્યારે માંઝી પણ તેમની સાથે જોડાયા હતા. 2014માં નીતિશ કુમારે માંઝીને મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા હતા. નીતિશ સાથેના ઝઘડા પછી માંઝીએ એક વર્ષ પછી રાજીનામું આપ્યું અને જેડીયુ છોડી દીધી. તેમણે અલગ પાર્ટી HAM બનાવી અને NDAમાં જોડાયા.
માંઝીએ એનડીએના ભાગરૂપે 2015ની વિધાનસભા ચૂંટણી લડી હતી, પરંતુ એક પણ બેઠક જીતી શક્યા ન હતા. જ્યારે નીતિશ મહાગઠબંધન છોડીને NDAમાં જોડાયા ત્યારે માંઝી તેમની સાથે પાછા આવ્યા. પરંતુ 2019ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા મહાગઠબંધનમાં ગયા. એક વર્ષ પછી એનડીએમાં પરત ફર્યા. 2022માં જ્યારે નીતીશ કુમારે બીજેપી છોડી ત્યારે માંઝી પણ તેમની સાથે જોડાયા હતા. હવે પાછા તેઓ મુખ્યમંત્રીનો પક્ષ છોડી રહ્યા છે.
વર્તમાન રાજકીય ઘટનાક્રમ પહેલા જીતનરામ માંઝીએ મહાગઠબંધનના નેતાઓ પર સીટ વહેંચણીને લઈને દબાણ પણ બનાવ્યું હતું. થોડા દિવસો પહેલા, તેમણે પાંચ લોકસભા બેઠકો પર HAM ઉમેદવારો ઉભા કરવાની માંગ કરી હતી. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે નીતીશ કુમાર અને તેજસ્વી યાદવ આના પર સહમત ન હતા. બીજી તરફ જો માંઝી મહાગઠબંધન છોડીને NDAમાં જોડાય છે તો ભાજપ તેમને 2024ની ચૂંટણીમાં લડવા માટે પાંચ સીટો આપશે, તે પણ મુશ્કેલ છે. કારણ કે ભાજપે પશુપતિ પારસ, ચિરાગ પાસવાન, ઉપેન્દ્ર કુશવાહા અને મુકેશ સાહની જેવા નેતાઓને પણ સેટ કરવા પડશે.
બિહારના રાજકીય વર્તુળોમાં એવી ચર્ચા છે કે ભાજપ બિહારના અગ્રણી દલિત ચહેરા જીતનરામ માંઝીને રાજ્યપાલ બનાવી શકે છે. એવા પણ સમાચાર છે કે માંઝીની બીજેપીના મોટા નેતાઓ સાથે આ ડીલની ચર્ચા થઈ રહી છે. આ સિવાય ભાજપ તેમને 2024ની ચૂંટણીમાં એક સીટ આપી શકે છે, જેના પર માંઝીના પુત્ર સંતોષ સુમન ચૂંટણી લડી શકે છે. જોકે, માંઝીની ભાજપ સાથે કોઈ ડીલ ફાઈનલ થઈ નથી. તેમજ બંને તરફથી આવી કોઈ વાતની પુષ્ટિ કરવામાં આવી નથી. જીતનરામ માંઝીએ 18મી જૂને HAMની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક બોલાવી છે. માનવામાં આવે છે કે તેઓ આમાં મોટો નિર્ણય લઈ શકે છે.
