માનસિક સ્વાસ્થ્યનું ધ્યાન રાખવું એ વર્તમાન સમયની પ્રાથમિકતા છે. ચિંતા-તણાવ જેવી પરિસ્થિતિઓને અવગણવાથી ડિપ્રેશન જેવી ગંભીર સમસ્યાઓ થઈ શકે છે, તેથી જ આરોગ્ય નિષ્ણાતો દરેકને તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અને આહાર પર ગંભીર ધ્યાન આપવાની સલાહ આપે છે. આંકડા દર્શાવે છે કે ભારતમાં પણ ડિપ્રેશનનું જોખમ ઝડપથી વધી રહ્યું છે, લોકો નાની ઉંમરે આ સમસ્યાનો શિકાર બનતા જોવા મળે છે.
નિષ્ણાતો કહે છે કે માત્ર ચિંતા-તણાવની સ્થિતિ જ નહીં, પરંતુ તમારા આહારમાં પોષણના અભાવને કારણે પણ ડિપ્રેશનનો ખતરો રહે છે. આ માટે, અભ્યાસમાં શરીરમાં આયર્નની ઉણપને એક કારણ તરીકે જોવામાં આવ્યું છે.
આયર્ન એ શરીર માટે આવશ્યક ખનિજ છે જે કુદરતી રીતે ઘણા ખોરાકમાં હાજર હોય છે. આયર્ન એ હિમોગ્લોબિનનું આવશ્યક ઘટક છે, પ્રોટીન જે આખા શરીરમાં ઓક્સિજનથી ભરપૂર રક્ત પરિભ્રમણ કરવામાં મદદ કરે છે. અધ્યયનોએ શોધી કાઢ્યું છે કે જે લોકોમાં આયર્નની ઉણપ હોય છે તેઓ માનસિક સ્વાસ્થ્ય વિકૃતિઓ, ખાસ કરીને ડિપ્રેશન, અન્ય લોકો કરતા વધુ સંવેદનશીલ હોય છે. આવો જાણીએ આ વિશે.
આયર્નની ઉણપ અને ડિપ્રેશનનું જોખમ
સંશોધકોની ટીમને એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે આયર્નની ઉણપની સ્થિતિ ડિપ્રેશનનું જોખમ વધારી શકે છે. મગજના એક ભાગમાં જેને બેસલ ગેંગ્લિયા કહેવાય છે તેમાં અન્ય ભાગો કરતાં વધુ આયર્ન હોય છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે આ ભાગ ભાવનાત્મક ઉત્તેજનામાં પણ આવશ્યક ભૂમિકા ભજવે છે. જો તમને આયર્નની ઉણપ હોય, તો તેના કાર્યને અસર થઈ શકે છે, જે વિવિધ માનસિક સ્વાસ્થ્ય વિકૃતિઓ તરફ દોરી જાય છે.
11,876 જાપાનીઝ સહભાગીઓના 2018ના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જેઓ આયર્નની ઉણપ ધરાવતા હતા તેઓને પછીથી ડિપ્રેશન થવાનું જોખમ વધારે હતું.
ભારતીય મહિલાઓમાં આયર્નની ઉણપ
સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે, ભારત, એશિયા અને આફ્રિકાના અન્ય દેશોની મહિલાઓમાં આયર્નની ઉણપની સમસ્યા વધુ જોવા મળી છે. તે માત્ર નબળાઇ, થાક અને ઘણા ગંભીર રોગોના જોખમને વધારી શકે છે, પરંતુ તે માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર કરે છે. આપણા આહારમાં ઘણા એવા ખોરાક હોય છે જે શરીર માટે આ જરૂરી પોષક તત્વો સરળતાથી પૂરા પાડી શકે છે.
18 વર્ષથી વધુ ઉંમરના પુરુષોને દરરોજ 8.7mg અને સ્ત્રીઓને 14.8mg પ્રતિ દિવસની જરૂર હોય છે. ચાલો જાણીએ આયર્નની ઉણપમાં કઈ વસ્તુઓ સૌથી વધુ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે?
આયર્નની ઉણપમાં શું ખાવું?
ડાયેટિશિયન્સનું કહેવું છે કે, શાકાહારી અને માંસાહારી બંને ખોરાકમાં આવી ઘણી વસ્તુઓ હોય છે, જે શરીરમાં આયર્નની પૂરતી માત્રામાં સપ્લાય કરવામાં મદદ કરે છે. લાલ માંસ અને મરઘાં, કઠોળ, ઘેરા લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી જેમ કે પાલક, સૂકા ફળો જેમ કે કિસમિસ અને જરદાળુ, વટાણા વગેરે સરળતાથી સપ્લાય કરી શકાય છે. જેઓ નિયમિતપણે સ્વસ્થ અને પૌષ્ટિક આહાર લે છે તેમને જરૂરી માત્રામાં આયર્ન મળે છે.
વિટામિન-સીનું સેવન પણ જરૂરી છે
સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે વિટામિન સીથી ભરપૂર ખોરાક લેવો એ ખોરાક દ્વારા શરીરમાં આયર્નનું શોષણ વધારવા માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. આયર્નનું શોષણ વધારવામાં વિટામિન-સી મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે વિટામિન સી સાથેનો ખોરાક માત્ર આયર્નને શોષવામાં મદદ કરતું નથી, પરંતુ તે રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધારવા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
