હિંદુ ધર્મમાં બ્રહ્મા કમલ ફૂલને ભગવાન બ્રહ્માની મૂર્તિ માનવામાં આવે છે. ઘણા લોકો એવું પણ માને છે કે જ્યારે આ ફૂલ ખીલે છે ત્યારે તેના પર ભગવાન વિષ્ણુનો પલંગ દેખાય છે. ભારતમાં બ્રહ્મા કમલનું ફૂલ હિમાલયની તળેટીમાં જોવા મળે છે. આ ફૂલ વર્ષમાં માત્ર એક જ વાર ખીલે છે. બ્રહ્મા કમલ ઉત્તરાખંડનું રાજ્ય ફૂલ છે. આ ફૂલોની ખેતી ઉત્તરાખંડમાં પણ થાય છે. આ ફૂલ પિંડારીથી જપલા, રૂપકુંડ, હેમકુંડ, બ્રિજ ગંગા, વેલી ઑફ ફ્લાવર્સ અને કેદારનાથ સુધી ખાસ જોવા મળે છે. વર્ષમાં એકવાર આ ફૂલને જોવું ભાગ્યશાળી માનવામાં આવે છે. આ ફૂલ ભારતમાં અન્ય ઘણા નામોથી પણ ઓળખાય છે.
ફૂલોનું ધાર્મિક મહત્વ
હિંદુ ધર્મમાં બ્રહ્મા કમલ ફૂલને સૌભાગ્ય અને સમૃદ્ધિનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓમાં આ ફૂલ ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. જો તમે ધાર્મિક પુરાણોમાં માનતા હોવ તો, બ્રહ્મા કમલ માતા નંદાનું પ્રિય ફૂલ છે, તેથી તેને નંદ અષ્ટમીના દિવસે તોડવામાં આવે છે. બ્રહ્મા કમલનો શાબ્દિક અર્થ “બ્રહ્માનું કમળ” છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ફૂલને માત્ર ભાગ્યશાળી લોકોને જ ખીલતા જોવા મળે છે અને જે પણ આ ફૂલને ખીલતા જુએ છે તેના જીવનમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ આવે છે.
ફૂલોનો ઔષધીય ઉપયોગ
બ્રહ્મા કમલનું ફૂલ માત્ર જોવામાં જ સુંદર નથી, પરંતુ આ ફૂલના અનેક ઔષધીય ઉપયોગો પણ છે. આ ફૂલનો ઉપયોગ બળતરા, શરદી અને ઉધરસ, હાડકાના રોગોમાં થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તેમાંથી નીકળતું પાણી પીવાથી થાક પણ દૂર થાય છે. તબીબી પ્રયોગોમાં આ ફૂલના 174 વિવિધ ફોર્મ્યુલેશન મળી આવ્યા છે. વનસ્પતિશાસ્ત્રીઓએ આ દુર્લભ ફૂલની 31 વિવિધ પ્રજાતિઓ શોધી કાઢી છે.
બ્રહ્મા કમલ 4 હજાર મીટરથી વધુની ઊંચાઈએ ખીલે છે
વનસ્પતિશાસ્ત્રીઓના મતે બ્રહ્મા કમલને એસ્ટેરેસી પરિવારનો છોડ માનવામાં આવે છે. આ છોડ સામાન્ય કમળની જેમ પાણીમાં નથી ઉગે પરંતુ જમીન પર ઉગે છે.આ છોડ 4000 મીટરથી વધુ ઉંચાઈવાળી જગ્યાઓ પર ખીલે છે, પરંતુ કેટલાક વર્ષોથી આ છોડ 3000 મીટરની ઉંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં પણ જોવા મળે છે.
