કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરી 2023 ના રોજ તેમનું છેલ્લું પૂર્ણ બજેટ રજૂ કરશે. જેમાં ઘણા ફેરફારો જોવા મળી શકે છે. આ સાથે લોકોને આ બજેટમાં આત્મનિર્ભર ભારતની ઝલક મળી શકે છે. કારણ કે આત્મનિર્ભર ભારતના અભિયાનને આગળ વધારવા માટે સરકાર આયાતને અંકુશમાં લેવા અને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણી જાહેરાતો કરી શકે છે. મેડ ઈન ઈન્ડિયાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઈમ્પોર્ટેડ સામાન પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાની જાહેરાત થઈ શકે છે. આ સાથે સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પણ છૂટ આપવામાં આવી શકે છે.
એક અહેવાલ અનુસાર, આયાત ઘટાડવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કેન્દ્ર સરકારે 35 વસ્તુઓની યાદી બનાવી છે જેના પર આગામી બજેટમાં કસ્ટમ ડ્યુટીમાં વધારો થવાની સંભાવના છે. આમાં પ્રાઈવેટ જેટ, હેલિકોપ્ટર, હાઈ-એન્ડ ઈલેક્ટ્રોનિક વસ્તુઓ, પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓ, જ્વેલરી, હાઈ-ગ્લોસ પેપર અને વિટામિન્સ જેવી વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે.
એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે વિવિધ મંત્રાલયો પાસેથી મળેલી માહિતીના આધારે એક યાદી તૈયાર કરવામાં આવી છે, જેની હાલમાં તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. આ બિન-આવશ્યક વસ્તુઓની આયાતને રોકવા માટે સરકારે ગુણવત્તા નિયંત્રણના આદેશો પણ જારી કર્યા હોવાના અહેવાલ છે. દેશમાં પહેલેથી જ ઉત્પાદિત સામાન પર વિચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.
યાદી બનાવવાનો ઓર્ડર ગયા મહિને મળ્યો હતો
તમને જણાવી દઈએ કે ડિસેમ્બર મહિનામાં વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે વિવિધ મંત્રાલયોને આયાત કરાયેલ બિન-આવશ્યક વસ્તુઓની યાદી બનાવવા માટે કહ્યું હતું. જેને કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવા માટે વિચારી શકાય. કેન્દ્ર સરકાર ચાલુ ખાતાની ખાધને લઈને સતર્ક છે, જે સપ્ટેમ્બરમાં પૂરા થયેલા ક્વાર્ટરમાં 4.4 ટકાના નવ મહિનાના ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગઈ છે. ડેલોઇટે ગયા અઠવાડિયે જાહેર કરેલા અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે આ પ્રદર્શન વધુ ખરાબ થઈ શકે છે. ઊંચા આયાત બિલના જોખમ ઉપરાંત, નિકાસને પણ FY24માં ફુગાવાના દબાણનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
જેનો હેતુ ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ કાર્યક્રમને મજબૂત કરવાનો છે
ICRAના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી અદિતિ નાયર જણાવે છે કે સ્થાનિક માંગ નિકાસ વૃદ્ધિને આગળ ધપાવતાં, વેપારી વેપાર ખાધ દર મહિને $25 બિલિયન થઈ શકે છે, જે GDPના 3.2-3.4 ટકાના CADમાં અનુવાદ કરે છે. કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાના પગલાનો હેતુ કેન્દ્રના ‘મેક ઇન ઈન્ડિયા’ કાર્યક્રમને મજબૂત બનાવવાનો પણ છે, જે 2014માં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. બજેટ 2023 માં પણ, કેન્દ્ર દ્વારા ઇમિટેશન જ્વેલરી, છત્રી અને ઇયરફોન જેવી ઘણી વસ્તુઓ પર આયાત ડ્યુટી વધારવાની અપેક્ષા છે.
