કોઈપણ દેશના દેવાની વાત કરવામાં આવે તો સૌથી પહેલું નામ પાકિસ્તાનનું આવે છે. પોતાની ભૂલોને કારણે દેવાની જાળમાં ફસાયેલા પાકિસ્તાનની ગરીબી કોઈનાથી છુપી નથી, પરંતુ વાત પાકિસ્તાનના દેવાની નથી પરંતુ વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી દેશના દેવાની છે. વિશ્વની સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા, આર્થિક મહાસત્તા, સુપરપાવર દેશ અમેરિકા ભારે દેવાના બોજથી દબાયેલું છે. અન્ય દેશોને લોન આપનાર અમેરિકા પોતે જ મોટા દેવાના બોજથી દબાયેલું છે. આ દેવું નાનું નથી પરંતુ સતત વધી રહ્યું છે અને 34,000 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી ગયું છે. અમેરિકાનું દેવું રેકોર્ડ ઊંચાઈએ પહોંચી ગયું છે. અન્ય દેશોને આંગળીઓ પર નાચતા અમેરિકાનું આ દેવું જોઈને સ્પષ્ટ થાય છે કે આવનારા વર્ષોમાં વિશ્વની મહાસત્તાને રાજકીય અને આર્થિક મોરચે અનેક પડકારોનો સામનો કરવો પડશે.
અમેરિકા પર કેટલું દેવું છે?
બીજાને લોન આપતી વખતે અમેરિકાની પોતાની હાલત ખરાબ થઈ ગઈ. કોરોના બાદ વિશ્વની મહાસત્તા પર દેવાનો બોજ વધુ વધ્યો છે.અમેરિકામાં સંઘીય સરકારનું કુલ રાષ્ટ્રીય દેવું 34,000 અબજ ડોલરના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયું છે. મંગળવારે યુએસ નાણા વિભાગ દ્વારા એક નાણાકીય અહેવાલ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે આ દેવું અમેરિકામાં આર્થિક તણાવ વધારી શકે છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર વાર્ષિક બજેટ વિના સરકારની કામગીરી પ્રભાવિત થઈ શકે છે, અમુક ભાગનું કામ અટકી શકે છે.
1.8 અબજ ડોલરનું દૈનિક વ્યાજ
છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં દેશનું દેવું $10 ટ્રિલિયન વધી ગયું છે. સ્થિતિ એવી બની ગઈ છે કે અમેરિકાને દરરોજ માત્ર 1.8 અબજ ડોલરનું જ વ્યાજ ચૂકવવું પડે છે. અમેરિકા પર દેવાનો કુલ બોજ દેશના જીડીપીના લગભગ 123 ટકા સુધી પહોંચી ગયો છે, છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં લોનનું વ્યાજ પણ બમણું થઈ ગયું છે. અમેરિકાએ વર્ષ 2020માં માત્ર 900 મિલિયન ડોલરનું જ વ્યાજ ચૂકવવાનું હતું. જો દેવું આ ગતિએ વધતું રહેશે તો અમેરિકાનો ડેટ-ટુ-જીડીપી રેશિયો 200 ટકા સુધી પહોંચી જશે, એટલે કે દેવું તેની અર્થવ્યવસ્થા કરતાં બમણું થઈ જશે. ગયા વર્ષે જૂનમાં, જ્યારે અમેરિકા પર ડિફોલ્ટ કટોકટી શરૂ થઈ હતી, ત્યારે રિપબ્લિકન ધારાશાસ્ત્રીઓ અને વ્હાઇટ હાઉસે દેશની દેવું મર્યાદા અસ્થાયી ધોરણે હટાવવાની સંમતિ આપીને ડિફોલ્ટના જોખમને તે સમય માટે મુલતવી રાખ્યું હતું. આ કરાર જાન્યુઆરી 2025 સુધી ચાલશે.
દેવું કેટલું જોખમી છે?
અમેરિકા માટે દેવું ખતરનાક બની રહ્યું છે. હાલમાં, આ દેવું અમેરિકન અર્થતંત્ર માટે જોખમી નથી, કારણ કે રોકાણકારો સંઘીય સરકારને લોન આપવા માટે તૈયાર છે, પરંતુ આગામી વર્ષોમાં, આ દેવું અમેરિકાની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા, સામાજિક સુરક્ષા અને આરોગ્ય જેવા કાર્યક્રમોને સંકટમાં મૂકી શકે છે. અમેરિકાનું દેવું ઘણા દેશોની અર્થવ્યવસ્થા કરતાં વધુ છે. બ્રિક્સ દેશોના 10 દેશોની કુલ અર્થવ્યવસ્થાને જોડવામાં આવે તો પણ અમેરિકાનું દેવું તેના કરતા વધુ છે. જો પાકિસ્તાન પર અમેરિકા જેટલું દેવું છે તો તેનો ચહેરો બદલાઈ શકે છે.
