કેન્દ્ર સરકારે ગુરુવારે સરકારી નોટિસ જારી કરીને બિન-બાસમતી સફેદ ચોખાની નિકાસ પર તાત્કાલિક અસરથી પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ચોમાસાની સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે. વરસાદના અભાવે ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાની આશંકા વધી છે. તેની અસર વિશ્વના ઘણા દેશોમાં જોવા મળી રહી છે. અમેરિકા પણ આનાથી અછૂત નથી. ત્યાંની દુકાનો અને મોલમાં ભારતીય ચોખા ખરીદવા માટે ભીડ જોવા મળી રહી છે. લોકો શોપિંગ સેન્ટર તરફ દોડી રહ્યા છે. ચોખા ખરીદવા માટે ગભરાટનો માહોલ જોવા મળી રહ્યો છે. આના ઘણા વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર શેર થઈ રહ્યા છે.
તમને જણાવી દઈએ કે વિશ્વ ચોખાની નિકાસમાં ભારતનો હિસ્સો 40 ટકાથી વધુ છે. 2022 સુધીમાં, ભારતે 55.4 મિલિયન મેટ્રિક ટન ચોખાની નિકાસ કરી હતી. આ થાઇલેન્ડ, વિયેતનામ, પાકિસ્તાન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકા કરતાં પણ/વધુ છે, જે વિશ્વના અનાજના ચાર સૌથી મોટા નિકાસકારો છે.
ભારત 140 થી વધુ દેશોમાં ચોખાની નિકાસ કરે છે. ભારતીય નોન-બાસમતી ચોખાના મુખ્ય ખરીદદારોમાં બેનિન, બાંગ્લાદેશ, અંગોલા, કેમરૂન, જીબુતી, ગિની, આઇવરી કોસ્ટ, કેન્યા અને નેપાળ ઉપરાંત ઈરાન, ઈરાક અને સાઉદી અરેબિયા જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. આ દેશો મુખ્યત્વે ભારતમાંથી પ્રીમિયમ બાસમતી ચોખા ખરીદે છે.
ભારત 2022માં 17.86 મિલિયન ટન નોન-બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરશે. આમાં 10.3 મિલિયન ટન નોન-બાસમતી સફેદ ચોખાનો પણ સમાવેશ થાય છે. સપ્ટેમ્બર 2022 માં, ભારતે તૂટેલા ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો અને ચોખાના વિવિધ ગ્રેડની નિકાસ પર 20% ડ્યુટી લાદી હતી. કેન્દ્ર સરકારે બાસમતી ચોખા અને પરબોઈલ્ડ ચોખાની નિકાસ પર કોઈ પ્રતિબંધ લાદ્યો નથી.
#RiceExportBan US going crazy.
(Received via a friend) pic.twitter.com/nIwtn8INWf— Anjan Dukh Bhanjan (@YehLoKalloBaat) July 22, 2023
ભારતીય ખેડૂતો વર્ષમાં બે વાર ડાંગરની રોપણી કરે છે. જૂનમાં વાવેલા પાકમાંથી કુલ ઉત્પાદન 80% થી વધુ છે. 2022/23માં તે 135.5 મિલિયન ટન હતું. ડાંગરની ખેતી મુખ્યત્વે મધ્ય અને દક્ષિણ રાજ્યોમાં શિયાળાના મહિનાઓમાં થાય છે. પશ્ચિમ બંગાળ, ઉત્તર પ્રદેશ, આંધ્ર પ્રદેશ, પંજાબ, ઓડિશા અને છત્તીસગઢ દેશના મુખ્ય ચોખા ઉત્પાદક રાજ્યો છે.
ચોખાની ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ભારત સરકારે ખેડૂતો પાસેથી નવી સિઝનના ડાંગરના ભાવમાં 7%નો વધારો કર્યો છે. સરકાર 100 કિલો દીઠ રૂ. 2,183ના ભાવે ડાંગર ખરીદે છે. પરંતુ આ વર્ષે ચોમાસાનો ટ્રેન્ડ ઘણો નબળો રહ્યો છે. તેથી ડાંગરના વાવેતર વિસ્તારમાં થોડો ઘટાડો થવાની સંભાવના છે.
