ગયા મહિને, મોદી સરકારે સ્થાનિક ચોખાના ભાવને નિયંત્રણમાં રાખવા માટે બિન-બાસમતી સફેદ ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ભારત સરકારના આ નિર્ણયની વૈશ્વિક સ્તરે ચોખાના ભાવ પર મોટી અસર પડી છે. સરકારના આ નિર્ણયથી દુનિયાભરના લોકોએ ચોખા ખરીદવા પર પોતાના ખિસ્સા ખાલી કરવા પડશે. કારણ કે વિશ્વના કુલ ઉત્પાદનમાં ભારતનો હિસ્સો 40 ટકા છે. આવી સ્થિતિમાં નોન-બાસમતી સફેદ ચોખાની નિકાસ પર તાત્કાલિક પ્રતિબંધથી ચોખાનો વપરાશ કરતા લોકો પર મોટી અસર પડશે. ચોખાના વેપારમાં વૈશ્વિક હિસ્સામાં ભારત પછી થાઈલેન્ડ, વિયેતનામ, પાકિસ્તાન અને અમેરિકા આવે છે.
ગભરાટની ખરીદી થઈ રહી છે
ભારત સરકારના આ નિર્ણય બાદ અલગ-અલગ દેશોમાં લોકોએ પેનિક ખરીદી કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. આ અંગે અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયાના સુપરમાર્કેટમાં ચોખાની ખરીદી અંગે મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. જેથી કરીને લોકો ચોખાની આડેધડ ખરીદી ન કરે. આવા સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખીને IMFએ પણ ભારતને બિન-બાસમતી સફેદ ચોખાની નિકાસ પરનો પ્રતિબંધ હટાવવા વિનંતી કરી છે.
વર્ષ 2022માં પણ પ્રતિબંધ લાદવામાં આવ્યો હતો
સરકારે વર્ષ 2022માં તૂટેલા બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. આ સિવાય બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર પણ 20 ટકા વધારાનો ટેક્સ લાદવામાં આવ્યો હતો. સરકારનો આ નિર્ણય દુનિયાભરમાં ચોખાનું સેવન કરનારાઓ માટે ટેન્શન વધારનાર હતો. તે દરમિયાન અર્થશાસ્ત્રીઓનું માનવું હતું કે સરકારના આ નિર્ણયથી વૈશ્વિક સ્તરે અનાજના ભાવમાં વધારો થશે, જેની અસર વિશ્વભરના સામાન્ય લોકો પર પડશે.
માંગ અને પુરવઠો પણ મોટો પડકાર છે
સરકારના આ નિર્ણયને કારણે વર્ષ 2022 બાદ વિશ્વભરમાં ચોખાના ભાવમાં સતત વધારો જોવા મળ્યો હતો. ગયા વર્ષે જૂનથી વૈશ્વિક બજારમાં ચોખાના ભાવમાં 14 ટકાનો વધારો થયો છે. દક્ષિણ એશિયામાં પ્રતિકૂળ હવામાન અને ભારતીય ચોમાસામાં તફાવતને કારણે વર્ષ દરમિયાન ચોખાનો પુરવઠો પણ એક પડકાર હતો. જો કે, હાલમાં નવો પાક તૈયાર થવાનો સમય છે, આ સંદર્ભમાં, પુરવઠાની અછતને કારણે ચોખાના ભાવમાં વધારો થવાનો છે.
મોદી સરકાર સમયાંતરે ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકે છે અને સ્થાનિક સ્તરે ચોખાના ભાવને નિયંત્રિત કરવા માટે સતત કામ કરે છે. ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો ચોખા ઉત્પાદક દેશ હોવાથી સ્થાનિક સ્તરે પણ ચોખાના ગ્રાહકો વધુ છે. આ સંદર્ભમાં, દેશની અંદર ચોખાની કિંમતોને નિયંત્રિત કરવી એ પણ સરકારની પ્રાથમિકતા બની જાય છે.
