ઝડપથી વધતી વસ્તી અત્યાર સુધી ઘણા દેશો માટે ચિંતાનું કારણ બની રહી છે. જો કે, હવે આંકડા દર્શાવે છે કે વસ્તી વૃદ્ધિની ગતિ ધીમી પડી છે. આવનારા કેટલાક વર્ષોમાં આ ગતિ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ જશે અને ત્યારબાદ વસ્તી ઘટવા લાગશે. અહેવાલો અનુસાર, આગામી 300 વર્ષમાં વિશ્વની વસ્તી એક ચતુર્થાંશ ઘટશે. એટલે કે વર્તમાન 8 અબજની રકમ ઘટીને 2 અબજ થઈ જશે. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે વસ્તી ઘટશે ત્યારે અર્થવ્યવસ્થા પણ સંકોચાઈ જશે. આ આંકડા સમગ્ર વિશ્વને ટેન્શન આપી રહ્યા છે.
નિષ્ણાતો કહે છે કે 2050 સુધીમાં વિશ્વની વસ્તી ટોચ પર આવશે. તે લગભગ 10 અબજ હોઈ શકે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ ટેક્સાસના પોપ્યુલેશન રિસર્ચ સેન્ટરના ડીન કહે છે કે આવનારી પેઢીઓ ઘટતી વસ્તી જોશે. નિષ્ણાતો કહે છે કે હાલમાં વિશ્વની કુલ ફર્ટિલિટી રિપ્લેસમેન્ટ (TFR) 2.1 છે જે 2017માં ઘટીને 2.0 થઈ જશે. આનો અર્થ એ છે કે માતાપિતા દીઠ બાળકોની સરેરાશ સંખ્યા માત્ર બે જ રહેશે. હવે તે થોડું વધારે છે.
માનવ અસ્તિત્વ માટે ખતરો?
તમને જણાવી દઈએ કે ઘણી મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓનો TFR પહેલાથી જ 2.0 થી નીચે આવી ગયો છે. એકલા ભારતનો TFR 1.8 છે. તે મુજબ, દેશોમાં વૃદ્ધ લોકોની સંખ્યા પણ વધવા લાગશે. ભારતની સરેરાશ ઉંમર હાલમાં 28 વર્ષ છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતમાં યુવાનોની વસ્તી વધારે છે પરંતુ 2048 સુધીમાં તે વધીને 40 વર્ષ થવા જઈ રહી છે. તે મુજબ સમગ્ર વિશ્વમાં એક મોટો ફેરફાર શરૂ થયો છે. જે માનવીના અસ્તિત્વ માટે પણ ખતરાની ઘંટડી બની શકે છે.
2026 ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ રહેશે
હાલમાં વિશ્વભરમાં TFR 2.1 છે. 2026માં તે ઘટીને 2.0 થઈ જશે. જ્યારે 2081માં તે 1.4 હોઈ શકે છે. આ હિસાબે આગામી 300 વર્ષોમાં વિશ્વની વસ્તી માત્ર 2 અબજ હશે. 2026 એક સીમાચિહ્ન વર્ષ જેવું છે. ઘણા મોટા દેશો પહેલાથી જ રિપ્લેસમેન્ટ લેવલથી નીચે છે. 5 કરોડથી વધુ વસ્તી ધરાવતા 29 દેશોમાં TFR 2.1થી નીચે આવી ગયો છે. વસ્તીની દૃષ્ટિએ ભારત, ચીન, અમેરિકા અને ભારત સૌથી મોટા ગણાય છે. આમાં રિપ્લેસમેન્ટ લેવલ 2.1 કરતા ઓછું છે. બાંગ્લાદેશ અને વિયેતનામનો TFR 1.7, ફ્રાન્સ 1.5, કોલંબિયા, ઈરાન, યુએસ અને બ્રાઝિલ 1.4, ઈટાલી 1.0 છે.
