કોરોના મહામારી બાદ વિશ્વભરમાં હૃદય રોગના કારણે જીવ ગુમાવનારા લોકોની સંખ્યા વધી રહી છે. ડોક્ટરોનું કહેવું છે કે યુવાનોમાં પણ કાર્ડિયાક અરેસ્ટ એટલે કે હાર્ટ એટેકના કેસ વધી રહ્યા છે. જો દેશના દરેક પરિવારમાં એક વ્યક્તિ CPR શીખે તો હાર્ટ એટેકથી થતા મૃત્યુમાં 60 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. આ કહેવું છે AIIMSના એનેસ્થેસિયા વિભાગના પ્રોફેસર અને ઈન્ડિયન રિસુસિટેશન સોસાયટીના સેક્રેટરી ડૉ.રાકેશ ગર્ગનું. તેમની સંસ્થા સમગ્ર દેશમાં શાળાઓ, કોલેજો, હોસ્પિટલો, એસેમ્બલીઓ, એરપોર્ટ, રેલ્વે સ્ટેશન અને અન્ય જાહેર સ્થળોએ કામ કરતા લોકોને CPR તાલીમ પૂરી પાડે છે.
બહુ ઓછા લોકો જાણે છે
CPR એટલે કે કાર્ડિયોપલ્મોનરી રિસુસિટેશન વિશે બહુ ઓછા લોકોને જાણકારી છે. ડો. રાકેશ યાદવે ભારતમાં હાથ ધરાયેલા ચાર અભ્યાસોનું વિશ્લેષણ કર્યું, જેમાં નજીકના લોકોએ CPR આપ્યું કે નહીં તે અંગે માહિતી લેવામાં આવી હતી. આવા લગભગ ત્રણ હજાર દર્દીઓના સર્વે બાદ જાણવા મળ્યું કે માત્ર 2 થી 9 ટકા દર્દીઓને હોસ્પિટલમાં લાવતા પહેલા નજીકના વ્યક્તિ દ્વારા CPR આપવામાં આવ્યું હતું.
આ રીતે CPR આપવામાં આવે છે
ડૉ. તરુણ કુમાર, પ્રોફેસર, કાર્ડિયોલોજી વિભાગ, આરએમએલના જણાવ્યા અનુસાર, તમારા બંને હાથને દર્દીની છાતીના નીચેના ભાગમાં મૂકો. દર મિનિટે 100 થી 120 વખત છાતી પર સખત દબાણ કરો. આ દરમિયાન દર્દીની છાતીને બે ઈંચ દબાવવી જોઈએ. દર્દી જવાબ આપે છે કે નહીં તે જુઓ. તબીબી કટોકટી સહાય આવે ત્યાં સુધી CPR આપવાનું ચાલુ રાખો. ડૉ. તરુણના મતે CPR મોડલ પર શીખવું જરૂરી છે. ખરાબ CPR કરવું એ CPR બિલકુલ ન કરવા સમાન છે, તેથી તેને યોગ્ય રીતે તાલીમ આપવી જોઈએ. આમાં સાવધાની જરૂરી છે. CPR નો વિડિયો જોવા માટે અહીં ક્લિક કરો
દર મિનિટે વ્યક્તિની બચવાની તકો ઘટતી જાય છે
જ્યારે કોઈ વ્યક્તિને હાર્ટ એટેક આવે છે, ત્યારે તેના બચવાની શક્યતા દર મિનિટે 7 થી 10 ઘટી જાય છે. 2 થી 4 મિનિટમાં કોણ CPR આપી શકે? કાર્ડિયાક અરેસ્ટનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિની આસપાસ હાજર લોકો. મોટાભાગના કાર્ડિયાક અરેસ્ટ ઘરની બહાર થાય છે. આવી સ્થિતિમાં, સીપીઆર આપવાની જવાબદારી વ્યક્તિ સાથે હાજર વ્યક્તિની છે. AIIMSના કાર્ડિયોલોજી વિભાગના પ્રોફેસર રાકેશ યાદવે કહ્યું કે વિશ્વમાં 10 ટકા મૃત્યુ હોસ્પિટલની બહાર હાર્ટ એટેકને કારણે થાય છે.
આ પ્રક્રિયા માત્ર 15 મિનિટમાં શીખી શકાય છે
પ્રોફેસર રાકેશ ગર્ગના જણાવ્યા અનુસાર, જો કાર્ડિયાક અરેસ્ટથી પીડિત વ્યક્તિને બેથી ચાર મિનિટમાં CPR આવે છે, તો તેના બચવાની શક્યતા 60 ટકા વધી જાય છે. CPR ની પ્રક્રિયા 15 મિનિટમાં શીખી શકાય છે. દરેક કુટુંબમાં ઓછામાં ઓછી એક વ્યક્તિએ આ જાણવું જોઈએ.
નોંધ: જો દર્દીને હાર્ટ એટેક આવ્યો હોય અને તે ભાનમાં હોય, તો CPR આપવાની જરૂર નથી. ડોક્ટરોની સલાહ પર બ્લડ થિનર આપ્યા પછી તેને સીધા હોસ્પિટલમાં લઈ જવો જોઈએ. જો વ્યક્તિનું હૃદય ધબકતું બંધ થઈ જાય તો જ CPR આપવામાં આવે છે.
